พระธาตุศรีสองรักเป็นปูชนียสถานที่สำคัญที่สุดของจังหวัดเลย เป็นพระธาตุแห่ง “สัจจะ และไมตรี” ของสมเด็จพระมหาจักรพรรดิผู้ครองกรุงศรีอยุธยาแห่งราชอาณาจักรสยาม และพระเจ้าไชยเชษฐาธิราชผู้ครองกรุงศรีสัตนาคนหุต (เวียงจันทน์) แห่งอาณาจักรล้านช้าง เพื่อเป็นสักขีพยานว่าจะไม่มีการสู้รบให้เลือดตกต้องแผ่นดินกันอีกต่อไป และด้วยเจตนารมณ์ของกษัตริย์สองแผ่นดินในครั้งนั้น จึงมีผลให้มีการขอร้องและห้ามมิให้ใช้สีแดง (ซึ่งถือว่าเป็นสีเลือด ในพื้นที่บริเวณพระธาตุศรีสองรัก ไม่ว่าจะเป็นดอกไม้ เครื่องประดับ ของใช้ หรือแม้แต่เครื่องแต่งกาย ซึ่งที่มาของชื่อ พระธาตุศรีสองรัก นี้มาจากชื่อของเมืองทั้งสอง คือ ศรีอยุธยา และศรีสัตนาคนหุต โดยทั้งสองแผ่นดิน ตั้งสัจจะอธิษฐานว่า จะไม่มีการสู้รบกันอีกต่อไป จะมีแต่ความรักใคร่ผูกพันกัน จึงเกิดเป็นชื่อ “ศรีสองรัก” ในดินแดนแห่งสัจจะ และไมตรีที่ อ.ด่านซ้าย จ.เลย
ในวันเพ็ญเดือน 6 ของทุกปี จะมีพิธีสมโภช และนมัสการพระธาตุศรีสองรัก เริ่มจากการทำความสะอาดองค์พระธาตุ โดยมีเจ้าพ่อกวน และคณะแสน ขึ้นไปบนพระธาตุ ทำพิธีสรงธาตุ พิธีสู่ขวัญธาตุ พิธีเวียนเทียน พิธีบวชนาค ซึ่งจะต้องจุดบั้งไฟไปพร้อมกันด้วย และสุดท้ายเป็นพิธีคารวะธาตุ เพื่อความเป็นสิริมงคล ให้ประชาชนอยู่เย็นเป็นสุข แคล้วคลาดจากภัยอันตรายทั้งปวง และทำให้ฝนฟ้าตกต้องตามฤดูกาล และในปีนี้ เนื่องจากเป็นปีที่ 60 ของความสัมพันธ์ของการทูตไทย-ลาว จังหวัดเลยได้รับเกียรติจากสมาคมไทย-ลาว ลาว-ไทย เพื่อมิตรภาพ นำคณะสมาชิกจากทั้งสองประเทศเดินทาง เข้าร่วมงานดังกล่าว ในวันที่ 14-15 พฤษภาคม 2554 โดยจะได้นำคณะกายสินจากประเทศลาว มาแสดงเพื่อสมโภชองค์พระธาตุอีกด้วย นอกจากนี้
ข้อมูลและรูปภาพจาก tatnewsthai.org