ถ้ำแม่ละนา ผจญภัยในถ้ำที่ยาวที่สุดของเอเชีย

ถ้ำแม่ละนา เที่ยวได้เฉพาะหน้าหนาวถึงหน้าแล้ง ในหน้าน้ำระดับน้ำจะสูงมากจนเข้าถ้ำไม่ได้ นักท่องเที่ยวที่มาเที่ยวถ้ำนี้ ควรติดต่อคนนำทางล่วงหน้า ถ้ำนี้เหมาะสำหรับผู้ที่ชื่นชอบการผจญภัยที่ท้าทายเท่านั้น เพราะต้องลุยไปตามลำธารน้ำตลอดเส้นทางเข้าถ้ำ บางช่วงน้ำสูงระดับเข่า บางช่วงก็ถึงเอว และต้องปีนป่ายโขดหินและลอดช่องทางแคบๆ นอกจากนี้ภายในถ้ำยังมืดสนิท จัดเป็นการเที่ยวถ้ำในระดับยากถึงยากมาก อีกทั้งถ้ำแม่ละนาเป็นถ้ำที่ยาวที่สุด มีความยาวถึง 12 กม. ถือว่ายาวที่สุดในเอเชีย โดยมีลำน้ำแม่ละนาลอดผ่าน ครั้งสำรวจถ้ำครั้งแรกต้องใช้เวลาเดินถึง 15 ชม. จึงจะทะลุออกไปอีกด้านหนึ่ง แต่ก็ยังไม่สามารถสำรวจถ้ำได้ทั่วถึง อย่างไรก็ตามมีการกำหนดเส้นทางสำหรับเที่ยวชมถ้ำ สองเส้นทาง คือ เส้นทาง 2.5 กม. โดยจะใช้เวลา 4 ชม. ต้องเดินลุยน้ำ ปีนโขดหินใหญ่ ไปจนถึงอ่างน้ำขนาดใหญ่ภายในถ้ำ ซึ่งบางช่วงมีหินงอกหินย้อยที่สมบูรณ์ และอีกเส้นทาง คือ 5 กม. ที่ใช้เวลาเต็มวัน เส้นทางนี้ยากกว่าเส้นทางแรก ต้องเดินผ่านความมืดไปจนถึงน้ำตกภายในถ้ำ จะได้พบเห็นปลา ที่ไม่มีตาภายในถ้ำอันมืดมิดนี้ด้วย 

การเดินทาง : จาก อ.ปางมะผ้า มุ่งหน้าไปทางตัวเมืองแม่ฮ่องสอน มีทางแยกขวามือไปตามทางหลวงหมายเลข 1226 ตรงหลัก กม.152 เส้นทางนี้ ช่วงต้นเป็นทางลาดยางประมาณ 2 กม. จากนั้นเป็นทางลูกรังประมาณ 4 กม. ถนนลัดเลาะไปตามไหล่เขาผ่านบ้านม้งและด่านตรวจทหารพราน จากนั้นแยกขวาไปบ้านแม่ละนาอีก 1 กม. ถ้ำแม่ละนาอยู่ห่างจากหมู่บ้านประมาณ 4 กม. ในหน้าฝนต้องใช้รถขับเคลื่อนสี่ล้อหรือเดินเท้าเท่านั้น