ในระหว่างวันที่  3 – 5  มีนาคม  ของทุกปี  ชาวบ้านสัมฤทธิ์ทั้ง  4  หมู่บ้าน ได้พร้อมใจกันจัดงานสดุดีวีรกรรมทุ่งสัมฤทธิ์ขึ้น  เพื่อระลึกถึงวีรชน      อันกล้าหาญของท่านท้าวสุรนารี นางสาวบุญเหลือและวีรชน  มีการบวงสรวงดวงวิญญาณ  ถวายบายศรี  เครื่องสังเวย บำเพ็ญกุศล และมีมหรสพสมโภชตลอดงาน

เมื่อวันพุธที่  14  กุมภาพันธ์  พ.ศ.  2369  ในแผ่นดินของพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่  3  แห่งกรุงรัตนโกสินทร์  กองทัพหน้าในบังคับบัญชาของเจ้าราชบุตรยกมาถึงเมืองนครราชสีมา  ครั้นถึงวันเสาร์ที่  9  กุมภาพันธ์  พ.ศ.  2369  เจ้าอนุวงศ์ซึ่งครองเวียงจันทน์พร้อมกองทัพใหญ่ได้มาถึงเมืองนครราชสีมา  กองทัพหน้าเดินทางไปทางทิศตะวันตกตรงไปยังเมืองสระบุรี(ปากเพรียว) ส่วนเจ้าอนุวงศ์ อยู่ทางนี้สั่งให้กองทัพยึดเมืองนครราชสีมาซึ่งขณะนั้นเป็นหัวเมืองหน้าด่าน  และเป็นช่วงเวลาที่เจ้าเมืองนครราชสีมาไปราชการที่เมืองขุขันธ์  เจ้าอนุวงศ์จึงฉวยโอกาสกวาดต้อนชาวเมืองนครราชสีมาไปเป็นเชลยศึก  โดยมีเพี้ยรามพิชัยเป็นหัวหน้าควบคุม ออกเดินทางสู่เมืองเวียงจันทน์โดยผ่านเมืองพิมาย  ระหว่างเดินทางแผนการกอบกู้อิสรภาพของชาวนครราชสีมาได้ถูกกำหนดขึ้น  โดยคุณหญิงโมซึ่งเป็นภริยาของพระยาสุรเดชวิเศษฤทธิ์ทศทิศวิชัย (ปลัดทองคำ) ปลัดเมืองนครราชสีมาขณะนั้น  ซึ่งมีนางสาวบุญเหลือบุตรีหลวงเจริญกรมการเมืองนครราชสีมา  ได้มีส่วนร่วมให้ข้อปรึกษาอย่างใกล้ชิด  คุณหญิงโมได้มอบหมายให้นางสาวบุญเหลือซึ่งเสมือนเป็นหลานของท่านเป็นผู้รับแผนการไปปฏิบัติ   ด้วยความสำนึกที่จงรักภักดีต่อประเทศชาติและพระมหากษัตริย์แห่งราชวงศ์จักรี  นางสาวบุญเหลือจึงรับดำเนินการตามแผนการของคุณหญิงโม

ดังนั้นเมื่อเดินทางมาถึงทุ่งสัมฤทธิ์  แขวงเมืองพิมาย  แผนการที่ถูกกำหนดขึ้นก็ได้นำออกมาปฏิบัติ โดยเหล่าทหารเวียงจันทน์ได้รับการเลี้ยงดูอย่างดีจากเชลยศึกต่างก็มึนเมาตกอยู่ในความประมาทขาดความระมัดระวัง  ครั้นถึงเวลาสองยามไปแล้วของวันที่  4  มีนาคม  พ.ศ.  2369  ตามแผนการที่กำหนดไว้ชาวนครราชสีมาก็แยกย้ายระดมยื้อแย่งอาวุธจากเหล่าทหารลาว และได้โห่ร้องขึ้นทำให้กองทัพเวียงจันทน์เกิดโกลาหล  ส่วนนางสาวบุญเหลือขณะนั้นอยู่ใกล้ที่พักของเพี้ยรามพิชัย  เมื่อได้ยินเสียงโห่ร้องก็ทราบทันทีว่าแผนการดังกล่าวได้เริ่มขึ้นแล้ว  นางสาวบุญเหลือจึงได้โผตัวเข้าขว้าดาบของเพี้ยรามพิชัย  โดยหมายล้างชีวิตให้ได้แต่ไม่สำเร็จ  เพี้ยรามพิชัยว่องไวกว่าจึงฉวยดาบคืนได้ไปเสียก่อน   นางสาวบุญเหลือก็ผละตัวถอยห่างออกมาทันที และวิ่งออกไปอย่างรวดเร็ว  เพี้ยรามพิชัยวิ่งตามไป  นางสาวบุญเหลือคิดขึ้นได้ว่ามีเกวียนบรรทุกดินดำจอดพัก  และอยู่ไม่ไกลถ้าทำลายได้ก็จะได้ผลตามคำสั่งคุณหญิงโม  จึงวิ่งตรงไปยังกองไฟคว้าได้ฟืนจากกองไฟที่มีไฟติดอยู่วิ่งตรงเข้าหากองเกวียนบรรทุกกระสุนดินดำ  เพี้ยรามพิชัยซึ่งในมือถือดาบจวนเจียนจะถึงนางสาวบุญเหลือ  นางจึงตัดสินใจเอาดุ้นฟืนจุดเข้าที่ถุงดินปืนทำให้เกิดระเบิดขึ้นพร้อมกันในระยะเวลาอันสั้นทำให้นางสาวบุญเหลือ  เพี้ยรามพิชัย และผู้อื่นๆตลอดทั้งพาหนะที่อยู่บริเวณนั้นแหลกสลายกันหมดสิ้น  บรรดาทหารลาวเวียงจันทน์ที่ถูกฆ่าตาย  ชาวเมืองต่างช่วยกันลากลงไปทิ้งหนองน้ำ  บริเวณหนองน้ำแห่งนี้  จึงเรียกว่า  “หนองหัวลาว”  ส่วนทหารลาวที่หนีตายได้รีบนำความไปแจ้งให้เจ้าอนุวงศ์ทราบ  ประกอบกับกองทัพกรุงเทพฯยกมาสนับสนุน  เจ้าอนุวงศ์จึงรีบถอยทัพออกจากเมืองนครราชสีมาวีรกรรมอันห้าวหาญเด็ดเดี่ยวของคุณหญิงโม  ทราบไปถึงพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว  จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ  สถาปนาคุณหญิงโมเป็น  “ท้าวสุรนารี”  ส่วนนางสาวบุญเหลือได้ประกอบวีรกรรมอย่างกล้าหาญที่สุดได้สละชีพเพื่อชาติอย่างเกียรติยิ่งที่ทุ่งสัมฤทธิ์  จึงเป็นบุคคลที่ควรค่าแก่การได้รับการยกย่องสรรเสริญให้เป็นวีรสตรีไทยอีกท่านหนึ่งได้ประกอบวีรกรรมอย่างกล้าหาญที่สุดได้สละชีพเพื่อชาติอย่างเกียรติยิ่งที่ทุ่งสัมฤทธิ์  จึงเป็นบุคคลที่ควรค่าแก่การได้รับการยกย่องสรรเสริญให้เป็นวีรสตรีไทยอีกท่านหนึ่ง

ขอบคุณข้อมูลจาก

http://www.bansamrith.com/data-24093.html