ปราสาทนางรำ
ปรางสาทนางรำ บ้านนางรำ ตำบลนางรำ อำเภอประทาย จังหวัดนครราชสีมา เป็นโบราณสถานขนาดใหญ่ก่อด้วยหินทรายขนาดใหญ่ ศิลาแลง มีแผนผังเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า หันหน้าไปทางทิศตะวันออก ประกอบด้วยสิ่งก่อสร้างดังนี้
1 ประสาทประธาน
2. วิหาร
3. กำแพงแก้ว
4. โคปุระ
5. สระน้ำ
จากการขุดแต่งและบูรณะของกรมศิลปากร ระหว่างปี พ.ศ. 2536 - 2537 ได้ค้นพบหลักฐานทางโบราณคดีเป็นจำนวนมาก ที่สันนิษฐานได้ว่า ปราสาทนางรำ เป็นโบราณสถานในศาสนาพิทธลัทธิมหายานประเภทโรคยาศาล (โรงพยาบาล) สร้างขึ้นตามแบบศิลปะเขมรโบราณสมัยบายัน ในรัชกาลพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 ราวปลายพุทธศตวรรษที่ 18
ตั้งอยู่ที่บ้างนางรำ หมู่ 1 ตำบลนางรำ อำเภอประทาย จังหวัดนครราชสีมา ประกอบด้วยโบราณสถาน 2 หลัง ได้แก่
1. ปราสาทนางรำ เป็นอโรคยศาล หรือศาสนสถานประจำสถานพยาบาลแห่งหนึ่งที่พระเจ้าชัยวรมันที่ 7 (พ.ศ. 1724 - 1763) แห่งอาณาจักรเขมรโบราณโปรดให้สร้างขึ้น
อโรคยาศาล มีแผนผังประกอบด้วย ปราสาทประธารแผนผังรูปสี่เหลี่ยม ทางด้านหน้าทิศตะวันออกเฉียงใต้ของปราสาทประธานมีอาคารที่เรียกว่าบรรณาลัยหรือวิหาร อาคารทั้งหมดล้อมรอบด้วยกำแพงแก้ว ซึ้งมีโคปุระ (ประตูซุ้มทางเข้า) อยู่ทางด้านหน้าเพียงด้านเดียว ด้านนอนก กำแพงแล้วมีสระน้ำรูปสี่เหลี่ยมกรูด้วยศิลาแลง
2. กู่พราหมณ์จำศิล อยู่ถัดปราสาทนางรำ ไปทางทิศใต้ประมาณ 80 เมตร ชาวบ้านในท้องถิ่นเรียกปราสาทหลังนี้ว่ากู่พราหมณ์จำศีลเป็นปราสาท 3 องค์ตั้งอยู่บนฐานศิลาแลงเดียวกันเรียงกันจากทิศเหนือ- ใต้ โดยปราสาทประธานอยู่ตรงกลางขนาบด้วยปราสาทบริวารหันหน้าทางทิศตะวันออก ด้านหน้าปราสาทมีวิจารหรือบรรณษลัย 2 หลัง ก่อด้วยศิลาแลงมีทางเข้าด้านทิศตะวันตก ถัดจากกำแพงออกมามีคูน้ำล้อมรอบเว้นทางด้านทิศตะวันออกและตะวันตก ด้านนอกของคูน้ำด้านทิศตะวันออกประมาณ 50 เมตร มีฐานอาคารขนาดเล็กอยู่ อีกแห่งหนึ่ง
หลักฐานที่พบจากการขุดแต่งปราสาทแห่งนี้ เช่น ทับหลังสลักภาพพระอินทร์ทรงข้างเอราวัณทับหลังสลักภาพพระนาราณ์ 4 กร ภายในซุ้ม ทับหลังสลักภาพพระวรุณทรงหงสื เป็นต้น มีรูปแบบของศิลปะเขมรแบบปาปวนอายุราวพุทธศตวรรษที่ 16 ดังนั้นปราสาทหนังสร้างขึ้นในช่วงเวลาดังกล่าว
กรมศิลปากรขึ้นทะเบียนปราสาทนางรำเป็นโบราณของชาติ ประกาศในราชกิจจานุเบกษา เล่ม 53 ตอนที่ 34 เมื่อวันที่ 27 กันยายน พ.ศ. 2479 และเล่ม 98 ตอนที่ 104 เมื่อวันที่ 30 มิถุนายน พ.ศ. 2524 เนื้อที่ประมาณ 13 ร่ 2 งาน 92 ตารางวา ตามลำดับ
ไปเที่ยว
